Εξόρμηση στη Σάμο, το νησί του ανατολικού Αιγαίου που σχεδόν ακουμπάει τις τουρκικές ακτές… Το νησί που σε όλους μας είναι πασίγνωστο για τα υπέροχα γλυκά κρασιά του και τον εντυπωσιακό αμπελώνα, ένα μοναδικό έργο τέχνης της φύσης και των ανθρώπων… Στον τόπο αυτό που γεννήθηκε ο Πυθαγόρας, ο Αρίσταρχος, ο Επίκουρος και (μάλλον) ο Αίσωπος, η ιστορία, η φύση, ο πολιτισμός και οι κρασάρες δημιουργούν το τέλειο πακέτο. Εμπρός για τη Σάμο λοιπόν!
Αφιέρωμα στη Σάμο και τα φημισμένα σε όλο τον κόσμο κρασιά της! Από το Gregory’s Wine Journal.
«…Γυρνάω την υδρόγειο, κλείνω τα μάτια και το δάχτυλό μου δείχνει τη Σάμο, το νησί του ανατολικού αιγαίου που σχεδόν ακουμπάει τις τουρκικές ακτές… Το νησί που σε όλους μας είναι πασίγνωστο για τα υπέροχα γλυκά κρασιά του από την ποικιλία μοσχάτο λευκό, με τον εντυπωσιακό αμπελώνα της Σάμου, ένα μοναδικό έργο τέχνης της φύσης και των ανθρώπων… Το οινοποιείο προς εξερεύνηση αυτή τη φορά είναι η ιστορική Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών (ΕΟΣ) της Σάμου, ο μόνος οινοπαραγωγός του νησιού. Στον τόπο αυτό που γεννήθηκε ο μεγάλος μαθηματικός της αρχαιότητας Πυθαγόρας, ο αστρονόμος Αρίσταρχος, ο φιλόσοφος Επίκουρος και (μάλλον) ο Αίσωπος, η ιστορία, η φύση, ο πολιτισμός και οι κρασάρες δημιουργούν το τέλειο πακέτο. Εμπρός για τη Σάμο λοιπόν!
Απόγευμα Τετάρτης 10 Ιουλίου επιβιβάζομαι σε ένα μικροσκοπικό αεροπλάνο της Ολυμπιακής και πετάμε προς ανατολάς. Μόλις πενήντα λεπτά αργότερα φτάνουμε στο νησί. Το αεροδρόμιο βρίσκεται δίπλα στο Πυθαγόρειο, στη νότια, αμμώδη ακτή του νησιού. Η βάση μου βέβαια για τις δύο αυτές μέρες θα είναι η πρωτεύουσα στο βόρειο τμήμα του νησιού, η Σάμος ή αλλιώς Κάτω Βαθύ ή απλά Βαθύ. Βολτάκι στη γραφική πόλη με κάποια επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια και πλακόστρωτα σοκάκια. Σημείο συνάντησης η πλατεία του Πυθαγόρα με το μαρμάρινο λιοντάρι, αλλά και ο όμορφος δημοτικός κήπος. Μπάνιο στη θάλασσα, φαγητό στης Ουρανίας και ο πήχης είναι ήδη ψηλά!
ΠΕΜΠΤΗ 11 ΙΟΥΛΙΟΥ
Την επόμενη μέρα συναντώ τον αεικίνητο και εξαιρετικά φιλικό διευθυντή πωλήσεων της ΕΟΣ Σάμου, Γιάννη Παρασύρη ο οποίος αναλαμβάνει να με ξεναγήσει. Η ΕΟΣΣ έχει δύο οινοποιεία, ένα (το κεντρικό) στο Μαλαγάρι, στην άκρη της πόλης της Σάμου και ένα ακόμα το οποίο βρίσκεται στο Καρλόβασι, όπου συγκεντρώνονται και οινοποιούνται σταφύλια από το δυτικό τμήμα του νησιού. Πρώτη μας στάση στο οινοποιείο στο Μαλαγάρι, όπου ξεκινάμε από το υπέροχο Μουσείο Σαμιακού Οίνου! Ένα εντυπωσιακό πέτρινο χτίσμα με πολλές γιγάντιες ξύλινες δεξαμενές – βαρέλες 80 τόνων!
Ο Γιάννης ξετυλίγει το νήμα. Μου εξηγεί λοιπόν, ότι παλιά κάθε αγρότης είτε έφτιαχνε μόνος του κρασί, είτε πουλούσε τα σταφύλια του σε οινοπαραγωγούς, σε τιμές πολλές φορές εξευτελιστικές. Από το 1934, με την ίδρυση της ΕΟΣ Σάμου, όλοι πλέον οι αμπελουργοί του νησιού μπορούν να πουλήσουν την παραγωγή τους στους τοπικούς συνεταιρισμούς που βρίσκονται διάσπαρτοι στα χωριά και οι τοπικοί αυτοί συνεταιρισμοί να την διοχετεύσουν στην Ένωση συνεταιρισμών, την ΕΟΣ Σάμου, η οποία μετατρέπει τα σταφύλια σε κρασί, αλλά και διοχετεύει την παραγωγή στο εμπόριο.
Η συνεταιριστική λειτουργία γενικότερα μπορεί να έχει πολλά θετικά αλλά και αρκετά αρνητικά σημεία. Στα θετικά λογίζεται το γεγονός ότι η συνένωση δυνάμεων δημιουργεί οικονομίες κλίμακας, χαμηλές τιμές, μεγάλες διαθέσιμες ποσότητες και μια σταθερότητα στις σχέσεις των συνεταίρων με την Ένωση. Στα πιθανά αρνητικά -που όμως δεν ισχύουν για την ΕΟΣΣ- η πολλές φορές δημοσιουπαλληλική νοοτροπία, το απρόσωπο ενός οργανισμού με αμέτρητα στελέχη, η απουσία διάθεσης εξέλιξης και τα μέτρια προϊόντα που «δικαιούται» να παράγει ένας συνεταιρισμός όταν προσφέρει τόσο χαμηλές τιμές. Όπως όμως είπαμε, κανένα από τα παραπάνω αρνητικά σημεία που συνήθως ισχύουν για άλλους συνεταιρισμούς δεν ισχύει για την ΕΟΣ Σάμου αφού και εξαιρετικά προϊόντα προσφέρει, και μοντέρνα προσέγγιση διαθέτει, και εξελίσσεται και προσαρμόζεται σε νέα δεδομένα και όλα τα στελέχη της δημιουργούν μια ομάδα που θυμίζει καλοκουρδισμένο ελβετικό ρολόι! Φυσικά σε τόσο μεγάλους οργανισμούς τη διαφορά κάνουν πάντα τα άτομα που διευθύνουν το σύνολο και έτσι, η ΕΟΣΣ, υπό την οινολογική φροντίδα αλλά και τη γενική διεύθυνση του Μανώλη Τσακαλάκη, πραγματικά πετάει!
Δεν είναι και λίγο να έχεις 15% μερίδιο αγοράς σε ολόκληρη τη Γαλλία στην κατηγορία των vins doux naturel! Ούτε είναι λίγο να εξάγεις το 80% της ετήσιας παραγωγής των 7.000 τόνων! Ψαρώσατε έτσι; Κι εγώ! Περισσότερα γι αυτό αργότερα. Για την ώρα πάμε να δοκιμάσουμε! Βρισκόμαστε στη μέση του πέτρινου μουσείου, με ένα μοναστηριακό ξύλινο τραπέζι στο κέντρο όπου γίνονται οι δοκιμές. Ο Γιάννης ξεκινά να σερβίρει τα ξηρά κρασιά: τα λευκά Samina, Golden Samina και Ψηλές Κορφές, όλα από μικρόρωγο Μοσχάτο λευκό. Οι διαφορές τους σε οξύτητα και συμπύκνωση οφείλεται κυρίως στα διαφορετικά υψόμετρα (200, 400 και 600 μέτρα αντίστοιχα). Σε όλα όμως κυριαρχεί το σήμα κατατεθέν των μοσχάτων: τα τριανταφυλλένια αρώματα, το λεμόνι και το άρωμα του σταφυλιού! Θυμάμαι ένα φίλο –ναι Παναγιώτη, εσένα λέω!- να μου λέει κάποτε: «Θέλω να δοκιμάσω ένα κρασί που να μυρίζει σταφύλι, όχι όλα τα άλλα που λέτε εσείς!». Ε, ναι λοιπόν, το μοσχάτο! Και αυτό ίσως εξηγείται από το γεγονός ότι το μοσχάτο μάλλον είναι η «μαμά» ποικιλία από την οποία προέκυψαν όλες οι άλλες στα βάθη των αιώνων…
Περνάμε στα γλυκά. Η δοκιμή γίνεται με βάσει τη γλυκύτητα ξεκινώντας από αυτό με τα λιγότερα σάκχαρα καταλήγοντας σε αυτό με τα περισσότερα: Grand Cru, Vin Doux (Βαν Ντου), Nectar και Anthemis. Ξέρω ότι τα μπερδεύετε, κι εγώ τα μπέρδευα μέχρι πρότινος! Σας έφτιαξα ένα πινακάκι για να δείτε τις διαφορές:
| ενίσχυση αλκοόλ | μερική ή ολική ζύμωση | λιάσιμο σταφυλιών | βαρέλι | |
| Samos Grand Cru | ☑ | ☑ | ||
| Samos Vin Doux | ☑ | |||
| Samos Nectar | ☑ | ☑ | ☑ | |
| Samos Anthemis | ☑ | ☑ |
Το Vin Doux λοιπόν δεν ζυμώθηκε ποτέ (οίνος λικέρ ή μιστέλι), με το αλκοόλ να προέρχεται όλο από την ενίσχυση. Το Anthemis είναι ένα ένα Vin Doux παλαιωμένο σε βαρέλια για 5 χρόνια. Το Grand Cru μοιάζει στυλιστικά με το Vin Doux αλλά είναι πιο πολύπλοκο καθώς έχει και τα δευτερογενή αρώματα της ζύμωσης. Τέλος το Nectar είναι το πιο πυκνό, πολύπλοκο και μαγευτικό όλων, με λιάσιμο των σταφυλιών και 3 χρόνια παλαίωση σε βαρέλι. Λιάσιμο, ζύμωση, βαρέλι, παλαίωση δημιουργούν έναν αρωματικό ανεμοστρόβιλο: σταφίδα, καπνός, Crème brûlée, καμμένη ζάχαρη, καβουρντισμένοι ξηροί καρποί. Το ιδανικό επιδόρπιο κρασί μετά από ένα πλήρες γεύμα! Συμβουλή: κρατήστε ένα Nectar στην κάβα σας και ανοίχτε το σε καμιά 30αριά χρόνια, θα δείτε! Μπράβο στον ΕΟΣΣ, εκπληκτική δουλειά!!
Συνεχίζουμε την περιήγησή μας στο μουσείο κρασιού της ΕΟΣ Σάμου, βλέποντας παλιές ετικέτες, μπουκάλια, παλιές φωτογραφίες, βραβεία, παλιά εργαλεία αμπελουργίας, οινοποίησης και βαρελοποιίας και πολλά ακόμα! Ανάμεσα στα εκθέματα και μια παλιά φιάλη Metaxa, αφού ως γνωστό ένα από τα συστατικά της μυστικής συνταγής του παγκοσμίως γνωστού ελληνικής προέλευσης αποστάγματος είναι το γλυκό μοσχάτο κρασί από τη Σάμο στο οποίο το Metaxa οφείλει και τη γλυκιά του γεύση η οποία το διαφοροποιεί από άλλα brandy και το καθιστά μια ξεχωριστή κατηγορία από μόνο του!
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΙΩΝ
Πάμε στα αμπέλια!! Πριν όμως μπούμε στο αυτοκίνητο ο Γιάννης μου δείχνει κάτι που με κάνει να εκπλήσσομαι για μια ακόμη φορά! Μου δείχνει την αναμονή των τεσσάρων υποθαλάσσιων σωλήνων που χρησιμοποιούνται για να μεταφερθεί το κρασί (Grand Cru) από τις δεξαμενές του οινοποιείου στο βυτιοφόρο καράβι των Γάλλων! Τρελό!
Ο δρόμος των αμπελιών, όπως λέει στο site του ο πανταχού παρών Wine Surveyor, είναι εντυπωσιακός! Καθότι τα αμπέλια βρίσκονται σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές με μεγάλη εδαφική κλίση, οι άνθρωποι εδώ και αιώνες καλλιεργούν τα κλίματα σε πεζούλες, μικρά μπαλκονάκια με ξερολιθιές, που συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σκηνικό με φόντο το Αιγαίο! Δεν είναι τυχαία η πρόταση της πανταχού παρούσας κας Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα να ανακηρυχτεί ο αμπελώνας της Σάμου «Μνημείο Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς», όπως έχει ήδη αναγνωρισθεί από την Unesco ο –παρόμοιας λογικής και ομορφιάς- αμπελώνας του Porto στην Πορτογαλία. Εμείς πάντως κινηθήκαμε από το Μαλαγάρι στους Βουρλιώτες και από εκεί στις γραφικές Μανωλάτες και τα υπέροχα φροντισμένα αμπέλια στα δυτικά του νησιού: Πλάτανος, Κοντακαίικα, Καρλόβασι.
Η εμπειρία μου στη Σάμο ήταν μαγική και η φιλοξενία των ανθρώπων της ΕΟΣ Σάμου αλησμόνητη! Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι να συνεχίσετε να μας γλυκαίνετε με τα υπέροχα επιδόρπια κρασιά σας!…»
Πηγή http://www.gregoryswinejournal.com
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: 11 Ιουλίου 2013
